Stotteren of spreekangst: Wat is het verschil?
Dit is blog Stotteren Direct aan de slag met logopedie
- We hebben geen wachttijden
- Klanten beoordelen ons met een 8.6
- Volledig vergoed door basispakket*
- Logopedie met leuk en interactief spel
Beschikbaar in de volgende talen:
Wij bieden logopedie aan in al deze talen, waar je ook bent in de wereld
Stotteren of spreekangst: wat is het verschil? Het is een vraag die veel mensen stellen wanneer praten moeilijk gaat. Misschien merk je bij jezelf of bij iemand in je omgeving dat spreken niet vanzelf gaat. Soms lijkt het alsof iemand vastloopt in zijn woorden, en een andere keer lijkt het alsof iemand wel kán praten, maar dat simpelweg niet durft. Hoewel stotteren en spreekangst allebei te maken hebben met spreken, zijn het twee verschillende problemen met elk hun eigen kenmerken, oorzaken en aanpak.
Door het verschil te begrijpen, kun je beter bepalen wat er aan de hand is en welke hulp mogelijk is. Wat zijn stotteren en spreekangst precies? Hoe herken je ze en waarom ontstaan ze?
Wat is stotteren?
Stotteren of spreekangst: wat is het verschil? Laten we beginnen bij stotteren. Stotteren is een spraakprobleem waarbij het spreken niet vloeiend verloopt. Je weet wat je wilt zeggen, maar het lukt je niet altijd om de woorden zonder haperingen uit te spreken. Je herhaalt klanken of lettergrepen, verlengt woorden of valt soms helemaal stil. Dit kan spontaan gebeuren, ook als je je niet zenuwachtig voelt.
Vaak begint stotteren al op jonge leeftijd, meestal tussen de 2 en 7 jaar. Bij sommige kinderen verdwijnt het vanzelf, maar bij anderen blijft het bestaan. De precieze oorzaak van stotteren is niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk speelt een combinatie van erfelijke aanleg, spanning in de communicatie en neurologische factoren een rol. Stotteren is dus geen gevolg van slecht opvoeden of onzekerheid, maar het kan er wel door verergeren.
De ernst van het stotteren kan verschillen per persoon en per situatie. Sommige mensen stotteren alleen als ze zenuwachtig zijn of onder druk staan, terwijl anderen het altijd ervaren. Logopedie is vaak de eerste stap in de behandeling, waarbij je leert hoe je beter met het stotteren kunt omgaan.
Oorzaken van stotteren
De exacte oorzaak van stotteren is niet altijd duidelijk, maar er zijn verschillende factoren die een rol kunnen spelen:- Genetische factoren: Stotteren komt vaak voor in families, wat suggereert dat er een genetische component bij betrokken is. Als iemand in je familie stottert, is de kans groter dat jij dit ook ervaart.
- Ontwikkeling van spraak: Stotteren komt vaak voor bij jonge kinderen die leren praten. Bij de meeste kinderen verdwijnt het stotteren vanzelf naarmate ze ouder worden, maar bij sommige mensen blijft het stotteren aanhouden.
- Spanningsfactoren: Hoewel stotteren een lichamelijke oorzaak heeft, kunnen stress en spanning het stotteren verergeren. Situaties waarin je het middelpunt bent, zoals een presentatie of een vergadering, kunnen de symptomen versterken.
Wat is spreekangst?
Spreekangst is geen spraakprobleem, maar een vorm van sociale angst. Je kunt technisch gezien prima praten, maar je bent bang om te spreken in bepaalde situaties. Denk aan het geven van een presentatie, een sollicitatiegesprek of gewoon iets zeggen in een groep. Je bent bang dat je iets doms zegt, dat anderen je raar vinden of dat je gaat blozen, trillen of stotteren.
Die angst kan zo sterk zijn dat je situaties waarin je moet spreken liever helemaal vermijdt. Je hart gaat sneller kloppen, je keel voelt dichtgeknepen, en je kunt blokkeren of stilvallen. Sommige mensen ervaren dit als spanning in het dagelijks leven, terwijl anderen er alleen in specifieke omstandigheden last van hebben.
Spreekangst kan zich op jonge leeftijd ontwikkelen, bijvoorbeeld na een negatieve ervaring op school, maar het kan ook pas op latere leeftijd ontstaan. In beide gevallen gaat het om een diep gevoel van onzekerheid dat gekoppeld is aan het spreken in het openbaar.
Hoewel spreekangst en stotteren op elkaar kunnen lijken, zijn ze dus iets totaal anders. Bij stotteren is het spreken technisch lastig, bij spreekangst durf je het simpelweg niet. Toch kunnen ze in elkaar overlopen.
Oorzaken van spreekangst
De oorzaken van spreekangst kunnen variëren, maar een aantal veelvoorkomende factoren zijn:- Perfectionisme: De drang om perfect te zijn of om geen fouten te maken kan leiden tot angst om te spreken, vooral als je bang bent voor kritiek of afwijzing.
- Negatieve ervaringen in het verleden: Mensen die ooit negatieve reacties hebben gekregen, zoals lachen of kritiek, kunnen meer angst ontwikkelen om opnieuw te spreken.
- Laag zelfvertrouwen: Als je twijfelt aan je eigen kunnen of je je niet zeker voelt over je sociale vaardigheden, kan dat de angst om te spreken versterken.
De belangrijkste verschillen tussen stotteren en spreekangst
Nu we zowel stotteren als spreekangst hebben besproken, is het belangrijk om de belangrijkste verschillen tussen deze twee aandoeningen te begrijpen. Hoewel ze beide de manier waarop je spreekt beïnvloeden, zijn ze heel verschillend in hun oorzaak en effect.- Fysieke symptomen vs. psychologische symptomen: Stotteren heeft fysieke uitingen, zoals het herhalen van woorden of het vastlopen van geluiden. Spreekangst heeft voornamelijk psychologische effecten, zoals je nerveus voelen, zorgen hebben over de meningen van anderen, en het vermijden van situaties waarin je moet spreken.
- Oorzaken: Stotteren is vaak genetisch bepaald en heeft te maken met de spraakproductie. Spreekangst daarentegen is meestal het gevolg van negatieve gedachten en gevoelens over jezelf of de situatie.
- Impact op communicatie: Stotteren maakt het moeilijk om vloeiend te spreken, maar het heeft geen invloed op je vermogen om te denken of te begrijpen. Spreekangst kan je belemmeren om überhaupt te spreken, omdat de angst je stopt voordat je begint.
Verschillen, combinaties en oplossingen
Stotteren of spreekangst: wat is het verschil? Hoewel beide met praten te maken hebben, zit het verschil vooral in de oorzaak en hoe het zich uit.
Fysieke kenmerken versus mentale blokkades
Bij stotteren gaat het vooral om een fysieke verstoring van het spreken. Je weet wat je wilt zeggen, maar je mond en hersenen werken niet goed samen om de woorden vloeiend uit te spreken. Je hoort herhalingen, verlengingen of blokkades. Dit gebeurt vaak automatisch, zonder dat je het zelf kunt stoppen.
Spreekangst daarentegen is mentaal. Je kúnt wel spreken, maar je bent bang om fouten te maken, beoordeeld te worden of af te gaan. De angst zit in je hoofd en zorgt ervoor dat je je woorden inslikt, stilvalt of situaties vermijdt waarin je moet praten. Het spreken zelf is technisch in orde, maar je durft het niet.
Tijdstip en omstandigheden waarin het optreedt
Stotteren gebeurt vaak ongeacht de situatie: thuis, op school of tijdens een gesprek met een vriend. Het kan erger worden onder stress, maar het is er meestal altijd in meer of mindere mate.
Spreekangst is meestal situatiegebonden. Je praat prima met vrienden of familie, maar blokkeert tijdens een presentatie of een gesprek met een onbekende. De angst is afhankelijk van waar je bent en met wie je spreekt.
Kun je stotteren én spreekangst tegelijk hebben?
Ja, het is zeker mogelijk om zowel te stotteren als spreekangst te hebben. In feite komt die combinatie vaak voor. Stel je voor dat je als kind stottert en daardoor wordt uitgelachen. Dan kun je later bang worden om nog te praten in groepen, uit angst dat je weer gaat stotteren en mensen negatief reageren.
Hoe de problemen elkaar kunnen versterken
Stotteren kan spreekangst veroorzaken, en andersom kan spreekangst het stotteren verergeren. Als je bang bent om te spreken, raak je gespannen. Die spanning maakt het lastiger om vloeiend te praten, waardoor je juist méér gaat stotteren. Zo kom je in een vicieuze cirkel terecht.
Voorbeelden uit de praktijk
Een kind dat thuis vrijuit praat, kan op school dichtklappen. Een volwassene die op het werk goed functioneert, kan in een vergadering ineens blokkeren. Of iemand die stottert durft niet meer te spreken in het openbaar en ontwikkelt spreekangst. Elke situatie is anders, maar de combinatie van beide problemen komt vaker voor dan je denkt.
Starten met logopedie?
Wat kun je doen bij stotteren of spreekangst?
Het goede nieuws is dat er voor beide problemen hulp beschikbaar is. Of je nu stottert, spreekangst hebt of allebei: je staat er niet alleen voor.
Logopedie bij stotteren: wat kun je verwachten?
Logopedie is een veelgebruikte behandelmethode bij stotteren. Een logopedist helpt je om meer controle te krijgen over je spraak. Je leert ademhalingstechnieken, spraaktempo aanpassen en omgaan met blokkades. Bij kinderen kan de behandeling speels en positief worden aangepakt, zodat het praten weer leuk wordt.
Ook voor volwassenen kan logopedie veel betekenen. Samen kijk je naar patronen in je spreken en leer je technieken om vloeiender te praten. Het doel is niet om het stotteren helemaal weg te nemen, maar om er beter mee om te kunnen gaan.
Hulp bij spreekangst: van training tot therapie
Bij spreekangst is de aanpak meer gericht op je gedachten en gevoelens. Een psycholoog of coach kan je helpen met oefeningen om je zelfvertrouwen te vergroten. Je leert negatieve gedachten om te buigen en stap voor stap spannende situaties aan te gaan.
Er bestaan ook speciale presentatietrainingen of assertiviteitstrainingen die je helpen om sterker en zekerder te communiceren. Sommige logopedisten bieden daarnaast begeleiding aan bij lichte vormen van spreekangst.
Wanneer moet je professionele hulp inschakelen?
Het is belangrijk om op tijd hulp te zoeken als stotteren of spreekangst je dagelijks leven beïnvloedt. Als je er steeds tegenop ziet om te praten, of als je merkt dat je bepaalde dingen vermijdt, dan is dat een duidelijk signaal.
Signalen dat het tijd is voor logopedie of psychologische begeleiding
-
Je raakt regelmatig gefrustreerd tijdens het praten
-
Je vermijdt bepaalde woorden, zinnen of situaties
-
Je voelt angst of spanning bij de gedachte aan een gesprek
-
Je kind wordt stil, onzeker of sociaal teruggetrokken
Je hoeft niet te wachten tot het erger wordt. Hoe eerder je hulp inschakelt, hoe beter je ermee leert omgaan.
Tips voor ouders, leerkrachten en partners
-
Geef iemand die stottert de tijd om te praten, zonder aan te vullen of te verbeteren
-
Benoem niet steeds het stotteren of de angst, maar moedig positief gedrag aan
-
Zorg voor een veilige en rustige spreekomgeving
-
Laat merken dat fouten maken oké is en dat iedereen mag spreken, op zijn eigen manier
Veelgestelde vragen over stotteren en spreekangst
Wat is het verschil tussen stotteren en een spraakgebrek?
Stotteren is een specifieke spraakstoornis die gekarakteriseerd wordt door herhalingen, verlengingen of blokkades van woorden. Een spraakgebrek is een breder begrip en kan verschillende soorten spraakproblemen omvatten, zoals moeite met uitspraak, articulatie of het begrijpen van taal.
Is spreekangst hetzelfde als sociale angst?
Spreekangst en sociale angst zijn verwant, maar niet hetzelfde. Spreekangst is de specifieke angst om te spreken in het openbaar of in sociale situaties. Sociale angst gaat verder en betreft een bredere angst voor interactie met anderen, zelfs wanneer er geen sprake is van spreken.
Zijn er andere aandoeningen die lijken op stotteren of spreekangst?
Ja, er zijn andere aandoeningen die de spraak of communicatie kunnen beïnvloeden, zoals afasie (een taalstoornis) of mutisme (niet spreken vanwege angst of trauma). Het is belangrijk om een professional te raadplegen voor een juiste diagnose als je twijfelt over je situatie.
Is stotteren erfelijk?
Ja, stotteren komt vaak in families voor. Als een ouder of ander familielid stottert, is de kans groter dat jij of je kind ook gaat stotteren. Erfelijkheid speelt dus een rol, al is het niet de enige oorzaak. Ook omgevingsfactoren en de manier waarop je lichaam met taal en spraak omgaat, spelen mee.
Kun je genezen van stotteren?
Bij jonge kinderen verdwijnt stotteren vaak vanzelf. Bij oudere kinderen en volwassenen wordt het meestal niet volledig genezen, maar je kunt er wel veel beter mee leren omgaan. Dankzij logopedie en oefening kun je vaak vloeiender leren spreken en meer zelfvertrouwen krijgen.
Hoe weet ik of mijn kind gewoon haperingen heeft of echt stottert?
Bij jonge kinderen zijn haperingen normaal tijdens de taalontwikkeling. Als je merkt dat je kind gespannen raakt, blokkades heeft of zich bewust wordt van het niet-vloeiend spreken, dan is het verstandig om een logopedist te raadplegen. Hoe eerder je erbij bent, hoe beter.
Helpt oefenen bij spreekangst?
Ja, oefenen helpt. Door in kleine, veilige stappen te oefenen met spreken bouw je zelfvertrouwen op. Begin bijvoorbeeld met praten in kleine groepen en werk langzaam naar spannendere situaties toe. Samen met een coach, therapeut of logopedist kun je gerichte oefeningen doen om je spreekangst stap voor stap te overwinnen.
Wat zijn ‘vermijdingsstrategieën’ bij stotteren of spreekangst?
Dat zijn manieren die mensen gebruiken om het spreken uit de weg te gaan. Denk aan woorden vermijden, stil blijven in gezelschap, anderen laten antwoorden of zelfs niet naar bijeenkomsten gaan. Op korte termijn lijkt dat te helpen, maar op lange termijn zorgt het vaak voor meer spanning en onzekerheid.
Kan je zelf iets doen om stotteren te verminderen?
Ja, je kunt zelf aan de slag met rustige ademhaling, een langzamer spreekschema en ontspanningsoefeningen. Ook helpt het om open te praten over je stotteren en het niet te verstoppen. Maar professionele begeleiding door een logopedist is wel aan te raden voor een blijvend effect.
Meer lezen.
Waarom stotter ik? Oorzaken, inzichten en wat je eraan kunt doen
Leestijd: 8min.
Wil je weten wat TinyEYE voor jou kan betekenen?
Lees brochures over de TinyTaalTool, TinyEYE voor ouders, TinyEYE op school en meer.
Ja, ik wil een brochure lezen.
